طبق اسناد تاریخی ازدواج امام حسین (ع) و شهربانو (س) در زمان خلیفه سوم رخ داد

خبرگزاری فارس  _ گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: مولوی محمدحسین گرگیج، امام جمعه اهل سنت آزادشهر استان گلستان و مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش در خطبه نمازجمعه که در روز 19 آذر ماه ایراد کرد، اشاراتی به ماجرای ازدواج امام حسین (ع) و شهربانو مادر امام سجاد(ع) داشت. در این سخنان، او به ماجرای اسارت شهربانو و نقش خلیفه دوم در این ازدواج پرداخته است. این در حالی است که در پی انتشار بخشی از سخنان مولوی گرگیج امام جمعه اهل سنت شهر آزادشهر، مخاطبان خبرگزاری فارس در سامانه فارس من کمپین «برخورد با سخنان تفرقه افکن امام جمعه آزادشهر» را به ثبت رساندند.

در بخشی از این مطالبه مردمی آمده است: «ما ملت و امتی هستیم که در سایه وحدت و اخوت، همیشه در کنار یکدیگر در صلح و آرامش زندگی کرده‌ایم، متاسفانه در این بین، برخی با سوءاستفاده از احساسات و عواطف مذهبی مردم، آب در آسیاب دشمن ریخته و باعث رنجش خاطر هموطنان و در نهایت جنگ مذهبی می‌شوند».

به همین منظور با حجت‌الاسلام جواد ابوالقاسمی استاد حوزه و دانشگاه درباره شبهات مطرح شده گفت‌وگو کردیم. ابوالقاسمی با استناد به منابع سنی و شیعه ضمن پاسخ به اینکه خطبه عقد امام سجاد (ع) را چه کسی قرائت کرد، به بیان یک حکم فقهی درباره غنیمت‌های به دست آمده مسلمانان پرداخت که در ادامه می‌خوانیم:

ایرانی بودن مادر امام سجاد (ع) امری مشهور در تاریخ است

مادر امام سجاد (ع) چه زمانی وارد عربستان شدند؟

ایرانی بودن مادر امام زین العابدین (ع) امری مشهور در تاریخ است، اما درباره اینکه چه زمانی ایشان را به سرزمین عرب آوردند، اختلاف وجود دارد؛ طبق برخی نقل­‌ها، این رخداد در زمان خلافت امیرمؤمنان علی بن ابیطالب (دینوری، الأخبار الطوال، ص 222؛ فتال نیشابوری، روض? الواعظین، ص201؛ قاضی نعمان مغربی، شرح الأخبار، ج3، ص267؛ شیخ مفید، الإرشاد، ج2، ص137) و بر اساس برخی دیگر از گزارش‌ها در دوره خلیفه سوم اتفاق افتاده است. (شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع، ج2، ص135- 136).

صحیح‌ ترین قول درباره زمان اسارت مادر امام سجاد (ع)

درباره زمان اسارت مادر امام سجاد (ع) کدام گزارش را علمای مسلمانان قبول دارند؟

بر اساس نقل‌­های تاریخی، گزارش اسارت این بانوی بزرگوار در زمان خلیفه سوم صحیح به نظر می‌رسد. زیرا یزدگرد در سال 30 هجری به خراسان فرار (طبری،‌ تاریخ الطبری  ج2، ص 616-617) و عامر بن کریز سال 30هجری خراسان را فتح  کرد و دختر یزدگرد در همین سال اسیر شد.(صدوق، عیون اخبار الرضا، ج2، ص 135- 136). بنابراین اصل وقوع این مسأله در دوران خلیفه دوم مورد تردید است!

محمد بن ابوبکر در سال 10 هجری به دنیا آمده است

آیا زمان ازدواج مادر امام سجاد (ع) و خواهرش در دوران خلیفه دوم اتفاق افتاده است؟

بر اساس گزارش منابع اسلامی این بانو با امام حسین (ع) و خواهر دیگرش با محمد بن ابی‌بکر ازدواج کرد. (زمخشری، ربیع الأبرار، ج3، ص350 – 351؛‌ ابن حمدون، التذکرة الحمدونیة،‌ ج9، ص 191؛ عسقلانی، تهذیب التهذیب، ج3، ص378). با توجه به اینکه محمد بن ابوبکر در ذی‌القعده سال 10 هجری به دنیا آمده (ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج3، ص 1366) و فتح ایران در جنگ نهاوند سال «19 یا 20» (بلاذری، فتوح البلدان، ص 302) یا «21» هجری (یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج2، ص 156) صورت گرفته است، در آن زمان محمد بن ابی بکر 9 یا 10 یا 11 ساله بود، بنابراین وقوع چنین ازدواجی در زمان خلیفه دوم بسیار بعید است!

 شهربانو، امام حسین (ع) را انتخاب کرد

خب! در این زمینه قولی وجود دارد که ازدواج را در دوران خلیفه دوم مطرح می‌کند؟

بر پایه قولی که این ازدواج را در دوران خلیفه دوم دانسته، «خلیفه دوم» قصد فروش آن‌ها را داشت، اما امیرمؤمنان علی (ع) فرمود: دختران پادشاهان فروخته نمی­‌شوند (زمخشری، ربیع الأبرار، ج3، ص350 – 351؛‌ ابن حمدون، التذکرة الحمدونیة،‌ ج9، ص 191؛ ابن خلکان، وفیات الأعیان، ج3، ص 267؛ الأبشیهی،‌ المستطرف فی کل فن مستظرف، ج2، ص 168،‌حلبی، السیرة الحلبیة، ج2، ص 222) و بر اساس دستور رسول خدا (ص)، باید با آنان کریمانه برخورد شود و با هر کسی که می‌خواهند ازدواج کنند، شهربانو نیز امام حسین (ع) را انتخاب کرد (ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب، ج4، ص55/ یوسف بن حاتم شامی، الدر النظیم، ص579)، بنابراین خلیفه دوم او را مِلک امام حسین (ع) نکرد.

مترجم عقد  امام حسین (ع) و شهربانو، سلمان فارسی بود

خطبه عقد امام حسین (ع) و شهربانو توسط چه کسانی خوانده شد؟

بر اساس حکم شرع، در ازدواج، زن صیغه ازدواج را می­‌خواند (ایجاب) و مرد آن را تکمیل می‌کند(قبول)، و آنچه اکنون به عنوان وکالت دادن به وکیل صورت می‌گیرد، رسمی است که ظاهراً در گذشته رایج نبوده است. در این ماجرا بعد از ابراز رضایت حضرت شهربانو، امیرمؤمنان (ع) او را برای امام حسین (ع) خواستگاری کرد. (مبرد، الفاضل، ص 106) حضرت شهربانو (س) با اشاره امیرمؤمنان (ع) جملات ابتدایی را ابراز کرد و مترجم نیز جناب سلمان بود! (ابن فندمه، لباب الأنساب والألقاب والأعقاب، ج1، ص21). بر اساس روایات شیعی نیز خطبه عقد توسط جناب حذیفه یمان یکی از شیعیان امیرمؤمنان علی (ع) خوانده شد. (ابن شهرآشوب، مناقب آل أبی طالب، ج4، ص55/ یوسف بن حاتم شامی، الدر النظیم، ص579)

شهربانو از طریق عقد به ازدواج امام حسین (ع) درآمد

مولوی محمدحسین گرگیج امام جمعه اهل سنت آزادشهر در خطبه نمازجمعه در روز 19 آذر ماه مطرح کرد که خلیفه دوم، شهربانو را به ملکیت امام حسین (ع) در آورده است،‌ آیا این موضوع صحت دارد؟

اگر مقصود مولوی گرگیج این است که این بانو در زمان خلیفه دوم اسیر شده و «خلیفه دوم» او را به ملکیت سیدالشهدا (ع) در آورده و بدین سبب حکومت او مشروع است، در پاسخ باید گفت که شهربانو از طریق عقد به ازدواج امام حسین (ع) درآمد. همچنین اگر از طریق مالکیت هم باشد، مشروعیت خلافت خلفا از آن به دست نمی‌آید.

چرا اعتقاد دارید مشروعیت خلافت خلفا در این ماجرا حاصل نمی‌شود؟

زیرا اگر پذیرش هدیه از سلطان نشان از مشروعیت حکومت او باشد، در دوره نبوی نیز «مقوقس» پادشاه مصر ماریه قبطیه را به پیامبر (ص) هدیه داد، پس بنابر مبنای مولوی گرگیج باید حکومت پادشاه مصر نیز مشروع باشد، در حالی که طبق مبانی اسلامی چنین نیست. مادر حضرت زید بن علی (ع) نیز کنیزی بود که جناب مختار به امام سجاد (ع) هدیه داد. (ابوالفرج اصفهانى، مقاتل الطالبیین، ص124)، ولی اهل سنت، این مسأله را دلیل مشروعیت خلافت مختار نمی‌دانند! بر این اساس پذیرش کنیز از عمر بن خطاب نیز دلیل قبول خلافت او نیست.

به دست آوردن غنیمت جنگی در زمان امام معصوم (ع) از منظر فقه شیعه چه حکمی دارد؟

بر اساس فقه شیعه و روایات معتبر معصومان (ع)، اگر فردی به جنگی غیر مشروع برود و در آن جنگ غنیمت به دست آورد، تمام غنایم، ملکِ امام معصوم است و ایشان هر گونه بخواهد در آن تصرف می‌کند(کلینی، الکافی، ج5، ص43- 44، ش1). حال اگر جنگ ایران از نظر امامان معصوم (ع) مشروع نباشد، تمامی غنیمت­‌ها مِلک شخصیِ امام است و اگر کسی بدون اجازه در آن تصرف کند، کار حرام انجام داده است، و با دادن آن اموال به امام، مشروعیت جنگ آن فرد ثابت نمی‌­شود.

همچنین بر اساس دیدگاه شیعه، هر چه در زمین است، متعلق به امام بوده و امام مالکِ اصلی آن است و مالکیت دیگران، فرعی و با اذن امام است؛ یعنی امامِ منصوب از طرف خداوند، هر گونه صلاح بداند در آن‌ها تصرف می­‌‌کند. زیرا اراده او تابع اراده خدا است! از این رو اگر جنگ‌های خلفا مشروع نباشد، امام می‌تواند به عنوان مالک اصلی در همه اموالی که به غنیمت گرفته شده، هر گونه بخواهد تصرف کند. (شیخ کلینی، الکافی، ج1، ص407)

با این توضیحات، اگر حکام غیر مشروع هدیه‌ای دادند، نباید قبول کرد؟

یکی از مسائل شرعی که حتی در مورد غیر امام نیز جاری است، مسأله هدایای حاکمان غیر مشروع است، که در صورتی که آن حاکم هدیه‌ای به شخص مؤمن بدهد، در بعضی موارد تصرف در آن جایز است. که یکی از آن‌ها تصرف به خاطر تقیه است.

انتهای پیام