تاریخچه ویروس‌های کرونا

ویروس‌های کرونا اولین بار در سال 1937 از ویروس‌های عامل برونشیت در پرندگان که تعداد زیادی از آن‌ها را از بین بردند، جداسازی شدند. ویروس‌های خانواده کرونا مسئول ایجاد 15 تا 30 درصد از انواع سرماخوردگی‌ها هستند. براساس مطالعات بیش از 70 سال اخیر، محققان به این نتیجه رسیده‌اند که کرونا ویروس‌ها می‌توانند در موش‌، رت‌، سگ، گربه، بوقلمون، اسب، خوک و گاو بیماری ایجاد کنند.

بر طبق همین مطالعات که بر روی انواع ویروس‌های خانواده کرونا و بیماری‌هایی که ایجاد می‌کنند، انجام گرفته، نتایج زیر به دست آمده است:

• هیچ درمانی برای سرماخوردگی ناشی از کرونا ویروس‌ها وجود ندارد.
• کرونا ویروس‌ها عامل دو بیماری کشنده سارس و مرس هستند.
• کرونا ویروس‌ها می‌توانند در گونه‌های متفاوتی از حیوانات عفونت ایجاد کنند.
• تاکنون 6 کرونا ویروس انسانی شناخته شده است.
• ویروس عامل سارس در آخرین اپیدمی این ویروس از چین به 37 کشور جهان انتقال یافت و 774 نفر نیز در اثر این بیماری جان خود را از دست دادند.

در هفته‌های اخیر گونه جدیدی از ویروس کرونا در شهر «ووهان» (Wuhan) چین شیوع پیدا کرده است که در ادامه بیشتر در مورد آن بحث می‌شود.

انواع ویروس کرونا

ویروس‌های کرونا معمولا شامل دو جنس به نام‌های کرونا ویروس و تورو ویروس هستند. تفاوت این ویروس‌ها در شکل و ساختار نوکلئوکپسید آن‌ها است، به طوری که در ویروس‌ کرونا این نوکلئوکپسید به صورت مارپیچ است و در تورو ویروس‌ ساختار لوله‌ای دارد.

ویروس‌های کرونا از مهم‌ترین عوامل ایجاد بیماری‌های گوارشی در انسان، مرغ و گاو‌ها به شمار می‌آیند. ویروس‌های این خانواده اکثرا انسان را مورد حمله قرار می‌دهند. در ادامه به بررسی انواع ویروس‌های کرونا انسانی (HCoV) می‌پردازیم.

ویروس‌های کرونا انواع مختلفی دارند که همه آن‌ها بیماری‌های خطرناکی در انسان ایجاد نمی‌کنند. از جمله این ویروس‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ویروس کرونا آلفا
  • 229E
  •  NL63
• ویروس کرونا بتا
  • OC43
  • HKU1
  • MERS-CoV عامل بیماری مرس
  • SARS-CoV عامل بیماری سارس
• ویروس کرونا جدید 2019 (2019-nCoV)

انسان‌ها در سراسر جهان معمولا توسط ویروس‌های 229E ،NL63 ،OC43 و HKU1 آلوده می‌شوند که اغلب به صورت انواع سرماخوردگی مشاهده می‌شود. اما سه نوع ویروس MERS-CoV ،SARS-CoV و 2019-nCoV اغلب حیوانات را آلوده می‌کنند و زمانی که از حیوانات به انسان منتقل شوند، باعث بروز بیماری‌های خطرناکی مانند سارس می‌شوند.

ویروس بیماری سارس

در انسان گونه‌ای از خانواده کرونا که به «ویروس سارس» (SARS-CoV) معروف است، عامل ایجاد بیماری مسری و خطرناکی به نام «سندرم تنفسی حاد» (Severe Acute Respiratory Syndrome) یا سارس به شمار می‌آید. این ویروس دستگاه تنفسی انسان را مورد حمله قرار می‌دهد و آخرین بار در سال 2002 به طور گسترده در جمعیت‌های مختلف انسانی شیوع پیدا کرد. در نوامبر 2002 در شهر گوانگ دونگ چین اولین موراد ابتلا به این بیماری گزارش شد. پس از آن این بیماری به هنگ‌کنگ گسترش یافت و از آنجا به سراسر جهان منتقل شد.

ویروس SARS-CoV یک گونه منحصر به فرد از خانواده کرونا است که می‌تواند برخلاف سایر ویروس‌های این خانواده دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی را به همراه دستگاه گوارش مورد حمله قرار دهد.

تصویر 2: تصویر رنگ آمیزی شده ویروس سارس زیر میکروسکوپ

از علائم بیماری سارس تب، سرفه، مشکلات گوارشی، لرز و دردهای عضلانی است. این بیماری اغلب باعث ایجاد اختلال در تنفس نیز می‌شود. ویروس بیماری سارس از خفاش‌های نعل اسبی و نوعی گربه به انسان انتقال یافته ‌است. توانایی انتقال ویروس سارس از حیوان به انسان به دلیل ایجاد تغییرات ژنتیکی در ژنوم این ویروس ایجاد شده است، زیرا در حالت عادی ویروس موجود در این خفاش‌ها قادر به آلوده کردن انسان‌ها نیست.

ذات الریه بیماری عفونت حاد ریوی است که معمولا به دنبال سارس در بدن فرد مبتلا بروز پیدا می‌کند. در مراحل پیشرفته سارس، ریه، قلب و کبد بیمار به تدریج عملکرد خود را از دست می‌دهند.

در طول اپیدمی سال 2002 بیماری سارس، 8098 مورد از ابتلا به بیماری، همراه با 744 مرگ در اثر آن گزارش شد. احتمال درصد مرگ در اثر ابتلا به بیماری، 9?6 محاسبه شده است. این بیماری در افراد سالمند شدت بیشتری دارد و تمام سالمندان بالای 65 سال در اثر ابتلا به این ویروس جان خود را از دست دادند.

ویروس بیماری مرس

در سال 2012 ویروس دیگری از خانواده کرونا ویروس‌ها به نام «MERS-CoV» شایع شد که قادر به ایجاد بیماری تنفسی شدیدی به نام «سندرم تنفسی خاورمیانه» (Middle East Respiratory Syndrome) یا «مرس» (MERS) در انسان شد. اولین مورد ابتلا به این بیماری در کشور عربستان مشاهده شد و موارد دیگر آن در سال 2013 در فرانسه، آلمان، اردن، قطر، تونس، امارات متحده عربی و انگلستان گزارش شدند. تمام بیماران مبتلا به مرس در سراسر این کشورها به نوعی با خاورمیانه مرتبط بودند و در حدود دو سوم آن‌ها در اثر این بیماری فوت شدند.

تصویر 3: تصویر میکروسکوپ الکترونی از ویروس عامل سندروم تنفسی خاورمیانه

از علائم این بیماری می‌توان به تب، تنگی نفس و سرفه اشاره کرد. این بیماری در اثر تماس نزدیک بین انسان مبتلا با سایر افراد منتقل می‌شود.

ویروس کرونا 2012 بیماری مرس، مشابه دیگر ویروس‌های کرونا است که از خفاش‌ها انتقال پیدا می‌کردند اما اعتقاد بر این است که این ویروس‌های مرس قبل از انتقال به انسان با انتقال از خفاش به جانوران دیگر تغییرات ژنتیکی (جهش ژنتیکی) مختلفی را پشت سر می‌گذارند. شترها یکی از جانوران احتمالی برای انتقال این ویروس به انسان شناخته شده‌اند.

تصویر 4: انتقال ویروس بیماری مرس (سندرم تنفسی خارومیانه) از طریق شتر به انسان انجام گرفت.

ویروس جدید کرونا 2019

ویروس کرونا جدید که توسط سازمان جهانی سلامت، ویروس کرونای جدید 2019 (2019-nCoV) نام گذاری شده به «ویروس کرونا ووهان» نیز معروف است. «ووهان» (Wuhan) شهری در چین است که اولین بار این ویروس در افراد مرتبط با بازار غذاهای دریایی این شهر مشاهده شد. اولین گزارش ابتلا به ویروس در 31 دسامبر سال 2019 در سازمان جهانی سلامت به ثبت رسید.

تصویر 5: ووهان اولین شهری که در آن ویروس کرونای جدید مشاهده شد. این شهر در جنوب چین واقع شده است.

ژنوم ویروس جدید 2019 مانند دیگر گونه‌های خانواده کرونا، یک تک رشته RNA مثبت است. توالی ژنتیکی این ویروس از طریق استخراج آن از  خون بیماران مبتلا انجام شد. براساس این مطالعات طول توالی رشته RNA ویروسی برابر با 30kb است. با توجه به تحقیقات صورت گرفته بر روی ویروس جدید 2019 تاکنون، مشخص شده است که این ویروس‌ها از پروتئین‌های سطحی خود و اتصال به پروتئین‌های گیرنده ACE2 برای ورود به سلول‌های بدن استفاده می‌کنند. مشاهده با استفاده از نشانگرهای فلورسنت نیز این نتیجه را تایید کرده است. از علائم گزارش شده این بیماری می‌توان به تب، خستگی مزمن، سرفه‌های خشک، تنگی نفس و دردهای شدید دستگاه تنفسی اشاره کرد.

 تعداد مبتلایان به ویروس جدید کرونا 2019

با توجه به این که تعداد مبتلایان به بیماری جدید حاصل از این ویروس در حال افزایش است اما براساس گزارشی که تا زمان نگارش این مطلب (یعنی 3 اسفند 1398) منتشر شده است، بیش از 77?925 نفر به این بیماری مبتلا شده و از این تعداد 2?362 مورد مرگ در اثر این ویروس تایید شده است. از میان مبتلایان به این بیماری در سراسر جهان 21?265 نفر بهبود یافته‌اند. نقشه زنده گستردگی ابتلا به این ویروس در سطح جهان را می‌توانید از طریق این لینک (+) مشاهده کنید.

تصویر 6: افزایش مبتلایان به ویروس کرونا جدید 2019

چگونگی گسترش ویروس کرونا جدید 2019

همان طور که در بالا اشاره شد، اولین مورد ابتلا به ویروس جدید 2019 در شهر ووهان چین در 31 دسامبر 2019 گزارش شد. اما تاکنون این ویروس به بسیاری از کشورهای جهان از جمله تایلند، ژاپن، کره و امریکا گسترش پیدا کرده است. اولین مورد این بیماری در امریکا در 21 ژانویه 2020 مردی در ایالت واشنگتن بود که به تازگی از ووهان چین به امریکا بازگشته بود. در 24 ژانویه دومین مورد ابتلا زنی در شیگاگو بود که او هم به چین سفر کرده بود. این دو مورد به سرعت در بیمارستان تحت مراقبت قرار گرفتند و تاکنون در حال معالجه هستند.

از میان مبتلایان به بیماری کرونا تنها 1?634 نفر متعلق به کشورهایی به جز چین هستند که در حدود 2?1 درصد از کل مبتلایان را به خود اختصاص داده‌اند. در بین این مبتلایان بیشترین تعداد مربوط به کشور کره جنوبی با 433 نفر مبتلا است. این بیماری به ایران نیز سرایت کرده و براساس آمارهای جهانی موجود، بیش از 30 مورد ابتلا به این ویروس گزارش شده که تا زمان نگارش این مطلب (تاریخ 3 اسفند ماه 98)، مرگ دست کم 4 نفر بر اثر ابتلا به ویروس جدید کرونا تایید شده است.

ویروس جدید کرونا 2019 از کجا آمده است؟

به دلیل این که اولین مشاهده مورد ابتلا به این ویروس در شهر ووهان در افرادی که به فروشگاه غذاهای دریایی در این شهر مراجعه کرده بودند، مشاهده شد، این نتیجه به دست آمد که این ویروس از حیوانات به انسان انتقال پیدا کرده است. در مطالعه جدیدی که انجام شد، توالی ژنوم این ویروس به دست آمد و سپس از نظر ژنتیکی با ژنوم بیش از 200 نوع از ویروس‌های کرونا که حیوانات را آلوده می‌کنند، مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ویروس کرونا جدید 2019، از مار به انسان انتقال یافته است.

دو نوع خاص از مارها که در جنوب چین بیشتر وجود دارند به نام‌های (Bungarus multicinctus) و مار کبری چینی (Naja atra) عامل این انتقال معرفی شده‌اند. این مطالعات توسط برخی از کارشناسان در این زمینه، مورد تردید قرار دارد.

چگونه ویروس از حیوانات به انسان منتقل شده است؟

ویروس‌های کرونا از جمله ویروس‌هایی هستند که می‌توانند انسان را آلوده کنند. براساس مقاله‌ای که در مجله «ویروس‌شناسی پزشکی» (Medical Virology) اخیرا به چاپ رسید، مشخص شد که مارها میزبان اولیه ویروس کرونا جدید 2019 هستند. یک تغییر در پروتئین‌ ویروسی 2019-nCoV امکان شناسایی و اتصال به گیرنده سلول‌های میزبان را به ویروس می‌دهد. این توانایی مرحله کلیدی در ورود ویروس به سلول است. این تحقیق نشان داد که تغییر در پروتئین به خصوصی ممکن است، در انتقال ویروس به انسان نیز موثر باشد.

ویروس چگونه بین مردم انتقال می‌یابد؟

براساس اعلام مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها، ویروس جدید از افراد مبتلا به سایر افراد از راه‌های زیر انتقال می‌یابد:

تصویر 7: یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال ویروس کرونای جدید 2019 تماس نزدیک با افراد مبتلا است.

• هوا ( قطعات ویروسی همراه با سرفه و عطسه افراد مبتلا منتقل می‌شود)
• تماس نزدیک بین افراد
• لمس سطوح آلوده به ویروس
• آلودگی‌ با مواد دفعی بدن (به ندرت اتفاق می‌افتد)

مقایسه ویروس کرونا جدید 2019 با ویروس عامل سارس و مرس

بیماری‌های حاصل از دو ویروس MERS-CoV و SARS-CoV در افراد علائم شدیدی را ایجاد می‌کنند. اما هنوز مشخص نیست که شدت بیماری ایجاد شده توسط ویروس کرونا جدید به چه صورت است، زیرا این بیماری در تعدادی از مبتلایان منجر به مرگ شده در حالی که در برخی از افراد بیماری خفیفی را ایجاد کرده است. هر سه ویروس مطرح شده در بیماری‌های انسانی از طریق تماس نزدیک انتقال می‌یابند. حیوان انتقال دهنده ویروس، در این بیماری‌ها به صورت زیر شناسایی شده‌اند:

• سندرم تنفسی خاورمیانه یا مرس از تماس انسان با شتر (گوشت و شیر آن) اولین با در سال 2012 به انسان انتقال یافت.
• بیماری سارس اولین بار در سال 2002 در جنوب چین و از طریق خفاش‌هایی که نوعی گربه را آلوده کردند به انسان انتقال پیدا کرد.
• ویروس جدید از طریق تماس یا خوردن حیوانات آلوده به ویروس در ووهان چین به انسان منتقل شد (حیوانی که ویروس را به انسان منتقل می‌کند، با توجه به مطالعات کنونی نوعی مار است).

در طول شیوع بیماری سارس، ویروس SARS-CoV یک نفر از هر 10 نفر فرد مبتلا به سارس را از پای در آورد. نرخ مرگ و میر ویروس کرونای جدید هنوز مشخص نشده است اما براساس گزارشات، اکثر افرادی که در اثر این بیماری جان خود را از دست داده‌اند، بالای 60 سال سن داشته‌اند. علیرغم این یافته‌ها با فوت مرد جوان مبتلا به بیماری ویروس جدید در روزهای اخیر، نگرانی به دلیل خطرناک بودن این ویروس افزایش یافته است.

علائم ابتلا به ویروس کرونا جدید و راه‌های درمان ویروس کرونا

علائم بیماران مبتلا به ویروس کرونا جدید شامل تب، سرفه و تنگی نفس است. این علائم مشابه علائمی است که بیماران مبتلا به سارس از خود بروز می‌دادند.

تصویر 8: علائم بیماری ویروس کرونای جدید 2019

علاوه بر شباهت‌هایی که این علائم با هم دارند، تفاوت‌هایی نیز در بین علائم این دو بیماری مشاهده می‌شود. به عنوان مثال، در بیماران مبتلا به ویروس جدید، التهاب دستگاه تنفسی فوقانی مانند آبریزش بینی، عطسه و گلو درد و همچنین مشکلات گوارشی که در مبتلایان به سارس وجود داشت، مشاهده نمی‌شود.

تاکنون راه‌های درمانی مشخصی برای مبتلایان به این بیماری به دست نیامده است و اکثر کسانی که بیماریشان بهبود پیدا می‌کند، بدون هیچ درمان و داروی خاصی درمان می‌شوند. تنها کاری پزشکان در این مورد می‌توانند انجام دهند، این است که استراحت و مصرف داروهایی که علائم بیماری را بهبود می‌بخشند را تجویز می‌کنند. برای ویروس کرونای جدید تاکنون هیچ واکسنی نیز ساخته نشده است